Một ngày ở Ea Rốk – vùng đất mới, người vẫn cũ

Về vùng đất mới mang tên cũ

Từ tháng Bảy năm 2025, cái tên Ea Rốk bắt đầu xuất hiện nhiều hơn trên bản đồ hành chính Đắk Lắk. Ba xã cũ — Ea Rốk, Ia Jlơi và Cư Kbang — giờ nhập lại thành xã Ea Rốk (mới). Cái mới nằm trên giấy, nhưng đất và người thì vẫn vậy.
Người quen mặt nhau từ thuở “đi rẫy còn đội nón lá cũ”, giờ vẫn chào nhau bằng nụ cười khô nắng:

“Tui người Ia Jlơi, nhà ở gần chợ Cư Kbang.”
“Ừ, giờ nói Ea Rốk cho tụi nhỏ hiểu chứ mình vẫn gọi vậy quen rồi.”

Ở vùng đất này, thay đổi đến từ từ, không ồn ào. Tên xã mới như một lớp áo vừa khoác, còn hơi người vẫn lành như gió núi.

 Đường đến Ea Rốk – nắng, gió và bụi đỏ

Từ trung tâm huyện Ea Súp, chạy chừng hơn 30 cây là vào tới Ea Rốk.
Con đường mới rải nhựa được nửa đoạn, còn lại vẫn là đất đỏ bazan – nắng lên là bụi, mưa xuống là lầy.
Nhưng ai đã từng đi, lại muốn đi lần nữa, bởi trên con đường đó, có những khung cảnh chỉ vùng biên mới có được.

Buổi sáng, mặt trời rẽ sương từ hướng Ia Jlơi, ánh nắng vàng loang trên mái tôn, trên lưng bò và rẫy tiêu. Tiếng máy cày hòa với tiếng gà, mùi cà phê phơi sương xen trong gió.
Tui dừng xe ở khúc quanh gần trạm xăng, thấy mấy đứa nhỏ chơi đánh bi trên nền đất ẩm. Đứa thắng reo to, đứa thua cười trừ. Ở đâu cũng có trẻ con, nhưng chỉ ở vùng này mới thấy trẻ con chơi mà không cần gì hơn ngoài tiếng cười.

 Người Ea Rốk – hiền, chậm và thương nhau bằng việc làm

Người ở đây ít nói, nhưng sống tử tế.
Mỗi sáng, quán tạp hóa đầu làng mở hàng bằng nụ cười và tiếng “chào chị, chào anh”.
Có bà Tư – người Kinh, ở đây hơn hai mươi năm – bán cà phê phin và xôi đậu. Bà nói:

“Ở đây người nghèo, nhưng ai cũng giúp nhau. Mất con gà, hàng xóm còn tìm giúp.”

Trong làng, người Kinh, Êđê, Tày, M’nông sống xen kẽ, không hàng rào, chỉ vài gốc cà phê làm ranh.
Già H’Đơng – người Êđê gốc – ngồi bên bếp lửa, kể:

“Giờ đất đổi tên, người đổi tuổi, nhưng cái tình vẫn vậy. Có khách lạ vô làng, mình mời uống rượu cần trước, hỏi chuyện sau.”

Cái “chậm” ở đây không phải lười, mà là nhịp sống biết đợi nhau.
Người ta làm rẫy không tính theo giờ, mà theo mưa – nắng.
Còn thương nhau không bằng lời, mà bằng việc: người mất mùa thì cả xóm mang gạo tới, nhà có đám thì ai rảnh đều ghé phụ.

Buổi trưa trên rẫy – nắng và tiếng gió

Giữa trưa, Ea Rốk nắng như lửa. Nhiệt đổ trên đồi, khói bay mờ cả ruộng bắp.
Tui theo anh bạn ra rẫy cà phê. Gió tạt vào mặt, mang mùi đất, mùi mồ hôi, và chút khét của nắng.
Anh nói:

“Làm rẫy giờ đỡ hơn xưa, có máy xịt, có xe kéo. Nhưng mưa trái mùa là lo lắm.”

Trên rẫy, mấy người phụ nữ ngồi nghỉ bên gốc cây, mở cơm nắm, chấm muối ớt.
Cơm khô, muối cay, nhưng ăn giữa trời gió thì ngon lạ.
Không có ai than, chỉ có tiếng nói nhỏ nhẹ, tiếng gió luồn qua lá.
Cảnh đó, nghe tưởng bình thường, mà trong lòng người đi như tui lại thấy yên như vừa trút gánh bụi phố.

 Chiều về – tách cà phê, câu chuyện

Chiều ở Ea Rốk không có nhiều chỗ tụ tập.
Người ta chỉ ngồi quán cà phê nhỏ bên đường, cái bàn gỗ tróc sơn, phin nhôm cũ, ly thủy tinh sứt miệng.
Nhưng cà phê ở đây thơm — không phải vì hạt ngon, mà vì nó được pha giữa yên bình.

Tui hỏi một anh chạy xe tải:

“Anh chạy mấy chuyến một ngày?”
Anh cười, nhìn trời:
“Bữa có hàng thì chạy, không có thì nghỉ. Mình nghèo, nhưng chạy được thì vui.”

Câu nói nghe giản dị, mà đúng cái chất của vùng biên này: làm gì cũng không cầu xa, chỉ cần ngày hôm nay trọn vẹn.

Người trẻ ở Ea Rốk – đi xa hay ở lại?

Những năm gần đây, người trẻ Ea Rốk có người ra phố, có người ở lại.
Ai đi thì tìm việc, ai ở thì giữ đất.
Có cô gái tên Y Như – mới hơn hai mươi – mở tiệm cắt tóc nhỏ bên trường cấp hai.
Cô nói:

“Em không muốn đi đâu hết, ở đây quen rồi. Mở tiệm, vừa đủ ăn, thấy cha mẹ mỗi ngày là vui.”

Có cậu trai tên Hiếu, vừa học xong lái máy cày, nói với tui:

“Ra ngoài chắc kiếm nhiều tiền hơn, nhưng ở đây có đất, có rẫy. Mình sống chậm thôi, mà vui.”

Giữa cái thời ai cũng chạy, Ea Rốk có mấy người trẻ chịu đứng lại.
Họ chưa làm được gì to tát, nhưng chính họ giữ cho vùng này một hơi thở ấm.

Nếu bạn muốn đến Ea Rốk

Đi Ea Rốk không khó.
Từ Buôn Ma Thuột, đi theo quốc lộ 14C rồi rẽ về Ea Súp, tiếp tục thêm 30km nữa là tới.
Đường không quá đẹp, nhưng cảnh thì lạ – có đoạn chỉ toàn đồng trống, có đoạn qua suối nhỏ, hai bên là ruộng ngô và rẫy cà phê.

Ở đây chưa có khu du lịch, chỉ có vài quán cà phê nhỏ, nhà nghỉ tạm, nhưng người thì hiếu khách.
Nếu bạn ghé, nên dậy sớm – tầm 5h30 sáng – khi sương còn giăng kín, mặt trời lên từ sau rẫy.
Uống ly cà phê đen, nghe tiếng gà và tiếng máy cày xa xa, sẽ hiểu vì sao người vùng này ít bỏ đi.

Muốn mua quà thì ghé chợ nhỏ Ea Rốk. Mật ong rừng, cà phê rang, hồ tiêu đều do người dân tự làm. Không có thương hiệu, nhưng có hồn.

Vùng đất đang chờ được kể tên

Ea Rốk chưa có gì ồn ào, nhưng có tất cả những gì một vùng quê cần: đất rộng, trời cao, con người thật, nụ cười dễ.
Buổi sáng, trẻ con cắp sách đến trường; buổi chiều, khói bếp bay lên từ mỗi mái nhà thấp.
Mọi thứ đều chậm, nhưng chậm theo cách êm.

Nếu một ngày bạn mệt, muốn tìm lại nhịp sống thật, hãy đến Ea Rốk, để nghe tiếng gió thổi qua mái nhà, và nhìn thấy người dân vẫn chào nhau bằng nụ cười đầy nắng.

 Kết lại

Ea Rốk – vùng đất mới, người vẫn cũ.
Cái mới chỉ là cái tên, cái cũ là lòng người – mà lòng người thì vẫn nguyên. Người ở đây không nói nhiều về ước mơ, họ chỉ sống sao cho đủ, cho tử tế. Còn với người đi, Ea Rốk là nơi để nhớ: nhớ tiếng xe trên đường đất, nhớ bữa cơm muối ớt giữa rẫy, nhớ ánh chiều lấp lánh trên vạt cỏ khô.

Có những vùng đất không cần đẹp – chỉ cần thật.
Ea Rốk là một vùng như thế.